Біз мұнда педагогикалық білім беру реформасына қатысты кейбір жалпы сұрақтар мен жауаптарды жинадық. Егер сіз мұнда жауап таба алмасаңыз, бізге сұрағыңызды электрондық хат арқылы жіберіңіз: адрес

- Қазақстанда педагогикалық білім беруді ұйымдастыру мәдениеті қай бағытта дамуда?

Қазақстандағы педагогикалық білім беруді ұйымдастыру мәдениеті студенттердің белсенді қатысуына, ынтымақтастыққа, теорияны практикалық қолданумен және зерттеу тәсілімен ұштастыруға көбірек көңіл бөлуде. Студенттердің жеке қажеттіліктері мен әл-ауқаты ескеріледі, бұл олардың оқуға деген ынтасын арттырады.

- Осы жобаны іске асыру үшін қандай ғылыми тәсіл таңдалды?

Жоба іс-әрекетті бірлесіп зерттеуге (PAR) негізделген, ол барлық негізгі мүдделі тараптардың қатысуы шешуші мәнге ие болатын қайта құру циклдеріне (кезең-кезеңмен көзқарас) баса назар аударады. Негізгі қатысушылардың бірлескен жұмысы құқықтар мен мүмкіндіктерді, сондай-ақ міндеттемелерді кеңейтуге мүмкіндік береді, ал тәжірибелік оқыту және олар жасаған тәжірибелер өзгерген үрдістер мен жаңа білімдерді көрсетеді, яғни, өзгерістерді айқын етеді. Сонымен қатар, негізгі мүдделі тараптармен "бірге" жасалған инновациялар "олар үшін" жасалған инновациялармен салыстырғанда қосымша құндылық тудырады, өйткені бұл дамуды өзекті, құнды және тұрақты етеді, сонымен қатар тиімділікті аса арттырады. Сонымен қатар, іс-әрекетті бірлесіп зерттеуге негізделген бұл тәсіл терең әрі ұзақ мерзімді салдарға әкеледі, себебі ол негізгі қатысушыларды оқыту мен бағалау тәжірибесін ғана емес, сонымен қатар жеке түсініктерін/оқыту мен оқу тұжырымдамаларын айқындауға және дамытуға шақырады.

- Әзірлеу үшін білім беру бағдарламаларын таңдау үдерісі қалай жүзеге асырылды?

Жобаға қатысушы жоғары оқу орындарына (17) осы жоба шеңберінде қайта қаралатын немесе әзірленетін білім беру бағдарламалары бойынша бірнеше ұсыныстар беру тапсырылды. Оларға білім беру бағдарламаларына қысқаша презентация дайындау ұсынылды, онда олар осы білім беру бағдарламаларын неге таңдау керектігін дәлелдеуі керек еді. Бұл презентациялар Астана қаласында офлайн оқу кезінде өткізілді. Жобаның халықаралық және жергілікті негізгі сарапшылары ұсынылған білім беру бағдарламаларымен жұмыс істеді және Астана қаласында офлайн аптаның соңғы күнінде құрылымдық ұсыныс дайындады. Бұл ұсыныс талқыланды және тұтастай келісілді, алайда жоғары оқу орындарына, егер олар ұсыныста қандай да бір тармақтар ескерілмеді деп есептесе, өз пікірлерін талқылауға, редакциялауға және қосуға мүмкіндік берілді. Тұрақты даму тұрғысынан білім беру бағдарламалары бойынша ұсыныстар олардың қажеттіліктері мен білім салаларын (ЖОО және/немесе әзірлеушілер командасы) ескере отырып, жоғары оқу орындарының өздерінен түсуі өте маңызды).

- 30 білім беру бағдарламаларының тізімі қандай бағдарламалардан тұрды?

30 білім беру бағдарламаларының тізіміне 23 бакалавриат бағдарламасы, 5 магистратура бағдарламасы және 1 тізбекті педагогикалық білім беру үлгісі, 1 жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламасы (қайта даярлау) енді.

 - Жаратылыстану ғылымдары мен тілдер сияқты білім беру бағдарламаларының кейбір топтарына ортақ тәсілдер бар ма?

Иә, олар осы топтардың барлық білім беру бағдарламаларына ортақ ерекшелігі бар. "Жаратылыстану ғылымдары" тобының білім беру бағдарламалары үшін жалпы тәсіл STEM (Science Technology Engineering and Math) болып табылады. Бұл дегеніміз, барлық білім беру бағдарламаларында STEM-мен сипатталған тәсіл және оның принциптері білім беру модульдері мен курстарын және олардың оқу нәтижелерін сипаттауда қолданылады, ал білім беру бағдарламалары шеңберінде пәндер арасындағы өзара байланыс қамтамасыз етіледі (мысалы, бірлескен модульдер, жобалық жұмыс және т.б. түрінде). Сонымен қатар, "Тілдер" тобында барлық білім беру бағдарламаларындағы жалпы тәсіл CLIL (пәндік-тілдік кіріктірілген оқыту) тұжырымдамасы болып табылады, яғни болашақ шет тілі мұғалімдері бұл тұжырымдамамен таныс және өз әріптестерімен серіктес бола алады, оларға өз пәндерін оқытуда CLIL тәсілін енгізуге көмектеседі.

- Жоба аясында мұғалім мамандығына балама жол қарастырылды ма?

Мұғалім мамандығына балама жолға деген қажеттілік жобаның бірінші кезеңінде пайда болды (қажеттіліктерді талдау), ал кейбір мысалдар Қазақстанда бұрыннан бар болса да, педагогикалық білім берудің тізбекті үлгісін жүйелеу керек еді. Осылайша, осы жоба аясында тізбекті педагогикалық білім беру бағдарламасы құрылды. Бағдарлама педагогикалық білім берудің барлық білім беру бағдарламаларында педагогикалық компоненттің жалпы құрылымымен келісілген.

- Барлық білім беру бағдарламаларында тоғысқан тақырыптар бар ма?

1-кезеңдегі семинарларда, сондай-ақ педагогикалық әзірлеушілермен және олардың ЖОО командаларымен талқылау барысында көтерілген бірнеше тақырыптар бар, олар барлық білім беру бағдарламаларына енгізілуі тиіс, сондай-ақ педагогикалық жоғары оқу орындарының студенттері барлық бағдарламалар бойы осы тақырыптар бойынша өз құзыреттерін дамытуы тиіс. Оларға мыналар жатады: Білім берудегі цифрландыру және мұғалімдердің цифрлық құзыреттілігін дамыту; Арнайы білім беру; CLIL (пәндік-тілдік кіріктірілген оқыту); STEM / пәнаралық тәсіл; Белсенді оқытуға ықпал ететін әдістемелер; икемді / әмбебап педагогикалық дағдыларды дамыту; әртүрлі білім алушыларды тану және инклюзивті білім беру; өзгерістерді басқару; зерттеулер.

- Білім беру бағдарламаларын әзірлеу топтарының құрамы мен рөлдері қалай бөлінді?

Білім беру бағдарламаларының әр тобына бөлінген жоғары оқу орындары олардың презентациялары мен мүдделерінің салалары туралы ұсыныстары негізінде анықталды. Білім беру бағдарламаларының әр тобында әзірлеу бойынша жұмысты үйлестіретін жетекші университет бар. Сонымен қатар, жоғары оқу орындарының білім беру бағдарламаларын әзірлеудегі рөлдері мен міндеттері біршама өзгеше болды, өйткені кейбір үлкен университет командалары бір топтағы немесе тіпті бірнеше топтағы бірнеше білім беру бағдарламалары үшін үлкен жауапкершілікті өз мойнына алды, ал кіші университет командалары тек бір немесе екі білім беру бағдарламалары бойынша жұмыс істеді. Осылайша, жұмыс жоғары оқу орындарының тәжірибесі мен ресурстарына сәйкес бөлінді. Білім беру бағдарламаларының әр тобында білім беру бағдарламаларын жазу бойынша жұмысты жеңілдету және бағыттау үшін халықаралық және жергілікті негізгі сарапшылар жұмыс істеді.

- Жоба аясында үш тілді аспект қалай қарастырылды?

Білім беру бағдарламалары және басқа да маңызды құжаттар/жоба нәтижелері үш тілде дайындалды.

- Жобаның нәтижелері қандай?

30 қайта қаралған немесе жаңа білім беру бағдарламалары, жетілдірілген үлгілер, тәжірибелер және білім беру бағдарламаларын іске асыру, педагогикалық білім беру саласындағы мамандардың біліктілігін арттыру, құрылымдық өзгерістер бойынша ұсыныстар жасау, педагогикалық қоғамдастықтың рөлін жақсарту.

- Педагогикалық білім беру саласындағы заңнамалық және нормативтік актілерді шолу мен талдаудың мақсаты не болды?

Шолудың мақсаты - білім беру саласын дамытуды реттейтін нормативтік-құқықтық құралдар туралы ақпарат алу; Қазақстандағы педагогикалық білім берудің жай-күйін бағалау үшін (халықаралық практикамен салыстырғанда) және осы саланы жақсарту үшін аспектілер мен мүмкіндіктерді айқындау үшін бастапқы қадам болатын мәселелерді анықтау. Осылайша, шолу қолданыстағы нормативтік-құқықтық базаны сипаттауға ғана емес, сонымен қатар қол жетімді дереккөздер мен сарапшылардың тәжірибесіне негізделген және олардың тиімділігін алдын-ала талдауға бағытталған. Шолу бойынша ақпарат негізгі мүдделі тараптармен фокус-топтар форматында сұхбат жүргізуде, сондай-ақ ұлттық мәнмәтін мен халықаралық тәжірибені ескере отырып, Қазақстанда болашақ мұғалімдерді даярлаудың жаңа үлгісін әзірлеу кезінде, яғни жобаның кейінгі кезеңдерінде пайдаланылды.

- Педагогикалық білім беруді жақсарту үшін біліктілікті арттыру бағдарламасының мақсаттары мен міндеттері қандай болды?

Жобаның негізі - Қазақстанда педагогикалық білім реформасының тиімділігін қамтамасыз ету үшін әзірлеушілер мен олардың ЖОО командаларын даярлау, өйткені қатысушылардың барлық әзірленген өнімдерге, үлгілер мен үдерістерге авторлық құқығы бар, бұл жоба нәтижелерінің тұрақтылығына және оларды енгізудің әсеріне ықпал етеді. Педагогикалық білім беруді жақсартуға арналған біліктілікті арттыру бағдарламасы жобаны іске асыруда бірлескен (PAR) зерттеу тәсіліне сәйкес келеді. Бағдарламаның мақсаты Қазақстандағы педагогикалық білім берудегі студенттерге бағытталған оқыту және құзыреттілік тәсілді қолдану бағытында білім беру парадигмасының өзгеруін қолдау болып табылады. Бұл өршіл мақсат көп уақыт пен күш жұмсауды қажет ететін өзгерістер бастамашыларының ойлауын өзгертуді қамтиды. Бағдарламаның мазмұны 1-кезеңнің қажеттіліктерін талдау және халықаралық салыстырмалы талдау нәтижесінде анықталған тақырыптарға сәйкес келеді және таңдалған педагогикалық әзірлеушілердің тәжірибесін ескере отырып бейімделген.

- Білім беру бағдарламаларын әзірлеу үдерісі қандай тәсілді ұстанды?

 Білім беру бағдарламаларын әзірлеуде дедуктивті үдеріс қолданылды, мұнда жобалау құзыреттілік пен құзыреттілік салаларын анықтаудан басталды, содан кейін белгілі бір құзыреттерге сәйкес келетін модульдер мен курстарды әзірлеуге көшті.

- Негізгі куррикулум дегеніміз не?

Негізгі куррикулум педагогтардың жұмыс ортасын, негізгі құндылықтарды және сапалы оқытуға іргелі көзқарасты сипаттайтын құжат ретінде айқындалады, оны барлық нысаналы топтар: профессорлар, оқытушылар, нұсқаушылар, ассистенттер, ЖОО басшылары, жергілікті білім беруді басқару органдары басшылыққа алуы тиіс. Негізгі куррикулум сонымен қатар барлық білім беру бағдарламалары ұстануға тиісті негізгі педагогикалық принциптер мен құзыреттерді белгілей отырып, барлық пәндер бойынша оқыту мен дайындықтың бағытын анықтайды. Сонымен қатар, негізгі куррикулум жоғары педагогикалық білім берудің барлық білім беру бағдарламаларына ортақ болуы керек педагогикалық компонентті қамтиды. Жоғары оқу орнынан кейінгі деңгейдегі білім беру бағдарламалары үшін негізгі куррикулум бағдарламаларды іске асыру кезінде басшылық құжат ретінде әрекет етеді.

- Негізгі куррикулумды кім жасақтады?

Негізгі куррикулумды негізінен білім беру бағдарламаларын әзірлеуге жауапты халықаралық және жергілікті негізгі сарапшылар әзірледі. Алайда негізгі куррикулумның мазмұны педагогтардың біліктілігін арттыру Бағдарламасы шеңберінде түрлі тақырыптар бойынша негізгі сарапшылар мен ЖОО өкілдері арасындағы пікірталастардың нәтижелері бойынша толықтырылды және өзгертілді. Осы талқылаулар негізінде қалыптасқан жалпы түсінік негізгі куррикулумда барлық білім беру бағдарламаларын әзірлеу мен қолдануға негіз болатын жетекші педагогикалық қағидаттар түрінде сипатталды.